‌الکتریکی

واکنش‌
خاک

آهک

کربن
‌آلی

ازت

فسفر

پتاسیم

R²

^***۸۰/۰

^***۴۶/۰

^***۸۳/۰

^***۵۰/۰

^***۴۱/۰

^***۷۵/۰

^***۶۵/۰

^***۶۴/۰

^***۵۱/۰

^***۳۲/۰

R

۸۹/۰

۶۸/۰

۷۰/۰

۹۱/۰

۶۵/۰

۸۶/۰

۸۰/۰

۸۰/

۷۱/۰

۵۶/۰

***: معنی‌دار در سطح احتمال ۰۰۱/۰. R²ضریب تبیین، R ضریب همبستگی.
از میان تمام متغیرها، شن (۸۳/۰) بیشترین و پتاسیم (۳۲/۰) کمترین ضریب همبستگی بین مقادیر اندازه گیری شده و مقادیر پیش‌بینی شده را داشت.
شکل ‏۴‑۱۰نمایش نقاط اندازه‌گیری شده در مقابل نقاط برآورد شده برای شن و پتاسیم

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پهنه بندی پراکنش مکانی خصوصیات فیزیکوشیمیایی در منطقه مورد مطالعه
برای پهنه بندی پراکنش مکانی تمامی خصوصیات از دو روش وزن دهی عکس فاصله و روش کریجینگ معمولی استفاده شد. شکل ‏۴‑۱۱ نقشه پهنه بندی رس، سیلت، شن، هدایت الکتریکی و واکنش خاک و شکل ‏۴‑۱۲ الگوی پراکنش مکانی آهک، کربن آلی، ازت کل، فسفر و پتاسیم منطقه مورد مطالعه را با روش کریجینگ معمولی نشان می‌دهد.

شکل ‏۴‑۱۱ نقشه پهنه بندی خصوصیات خاک (رس، سیلت، شن، هدایت الکتریکی و واکنش خاک) به کمک کریجینگ معمولی
شکل ‏۴‑۱۲ نقشه پهنه بندی خصوصیات خاک (آهک، کربن آلی، ازت کل، فسفر و پتاسیم) به کمک کریجینگ معمولی
نکته مورد توجه این است که در واحدهای اراضی سال‌هاست تغییر کاربری صورت گرفته و مراتع به اراضی زراعی تبدیل شده است. نکته مهم دیگر این که ارتفاع از نیمه جنوبی منطقه تحت بررسی به سمت شمال کاهش می‌یابد، به عبارت دیگر قسمت‌های جنوبی که ارتفاع بیشتری دارند، به اراضی پست در نیمه شمالی منتهی می‌شوند. طبق نقشه واحدهای سنگ شناسی منطقه، حواشی جنوب شرق منطقه مطالعاتی بطور یکپارچه از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده است، درحالیکه بخش غربی عمدتاً از گرانیت تشکیل یافته است.
نقشه توزیع رس نشان می‌دهد که توزیع رس به سمت جنوب شرق افزایش می‌یابد، همچنین بخش غربی منطقه مطالعاتی مقدار رس بالایی دارد در حالیکه تعداد چند لکه غنی از رس در بخش‌های شمالی دیده می‌شود. میزان رس در بخش‌های میانی منطقه مطالعاتی متوسط بود. بر عکس رس، خاک‌های منطقه در بخش شمالی مقدار شن زیادی داشتند. بطور کلی مناطقی با شن بیشتر وابسته به مناطقی با رس کمتر بودند. بین رس و شن همبستگی منفی بالایی دیده شد (^**۸۸۶/۰ =r²). فرض بر این است که مناطقی با میزان رس بالاتر به واسطه دشت دامنه‌ای آبرفتی و تآثیر فرایند‌هایی مانند فرسایش یا آبشویی بوجود آمده‌اند. لندفرم دشت دامنه‌ای آبرفتی بخاطر تجمع رسوبات ریز دارای مقدار رس بیشتری بود که جریان آب اراضی بالادست سبب انتقال آنها به این قسمت شده بود. از سوی دیگر مقدار شن زیادی در مناطق شمالی و مرکزی مشاهده شد که دلیل آن می‌تواند تأثیر لندفرم دشت آبرفتی رودخانه‌ای باشد. وجود رودخانه قدار یا سیلاب‌هایی، باعث حمل ذرات درشت و ترسیب آنها در امتداد جریان آب می‌شود. شکل ‏۴‑۱۳ الگوی توزیع سیلت را نشان می‌دهد که اندکی مشابه الگوی پراکنش رس است که در نیمه‌های شرقی و بخش‌هایی از نیمه‌های غربی بیشترین مقادیر را نشان می‌دهد. شکل ‏۴‑۱۴ الگوی توزیع مکانی مقدار هدایت الکتریکی را نمایش می‌دهد. انتظار می­رود منطقه مطالعاتی که از قسمت شمال شرق در ۲۰ کیلومتری دریاچه ارومیه (بزرگترین دریاچه شور دنیا) قرار دارد متاثر از شوری این دریاچه قرار گیرد ولی نقشه پهنه بندی شوری منطقه نشان داد که شوری اراضی در منطقه مطالعه شده کم بود (dS/m 01/1) و محدودیتی برای رشد طبیعی گیاه بوجود نمی‌آورد. فقط شمال شرق منطقه نسبت به سایر قسمت‌ها به نسبت از شوری بالاتری برخوردار بوده ولی بطور معنی دار تحت تأثیر شوری دریاچه قرار نگرفته بود. دلیل این امر احتمالاً برمی‌گردد به تأثیر لندفرم دشت آبرفتی رودخانه‌ای و برجای گذاشتن رسوبات درشت بافت در قسمت سطحی خاک با زهکشی خوب که سبب آبشویی املاح به اعماق گشته و شوری خاک را کاهش داده است. شکل ‏۴‑۱۵ نقشه pH خاک‌های سطحی منطقه مطالعاتی را نشان می‌دهد. نقشه کریجینگ اسیدیته خاک، بیانگر تغییرات قابل ملاحظه‌ مقدار pH در بخش‌های مختلف منطقه نیست. با این حال pH منطقه مورد مطاله قلیایی ( ۸≤) بود. نقشه میزان آهک منطقه مطالعاتی در شکل ‏۴‑۱۶ ۲ نشانگر آهکی بودن خاک‌های منطقه مورد مطالعه (۶۵%-۵/۱/%) می‌باشد. طبق این شکل مقدار آهک در قسمت‌های شرقی و جنوب شرقی منطقه بسیار بالاست (۲۵% ≤) که دلیلی بر وجود خاک‌های بسیار آهکی است. این امر اساساً مربوط به وجود فاکتورهای طبیعی مانند مواد مادری میشود. چراکه حاشیه جنوب شرقی محدوده مطالعاتی اساساً از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده بود، در حالیکه در حاشیه جنوب غرب منطقه گرانیت غالب بود. مقدار آهک در بخش‌های مرکزی و غربی متوسط بود (۲۵%-۱۰%) در حالیکه بخش‌های شمالی منطقه حاوی مقدار کمی آهک بودند (۱۰% ≥). یکی از علل وجود آهک کم در بخش‌های شمالی منطقه مطالعاتی می‌تواند وجود ذرات درشت بافت خاک و زهکشی خوب و متعاقباً آبشویی آهک به اعماق پروفیل باشد. نحوه توزیع کربن آلی در خاک‌های سطحی منطقه مطالعاتی در شکل ‏۴‑۱۷ قابل مشاهده است. با در نظر گرفتن معیار ۵/۱ درصد برای کربن آلی که در کمتر از آن ظرفیت عرضه نیتروژن بومی خاک بر اساس حد بحرانی ۲/۰ درصد نیتروژن، متوسط تا کم است اما مقدارش در بخش‌های شرقی و جنوب شرق و بطور موضعی در بخش مرکزی کمی بیشتر است که احتمالاً مربوط به سابقه وجود اراضی باغی و جنگل پیش از احداث زمین‌های زراعی (تغییر کاربری) در این منطقه می‌باشد. شکل ‏۴‑۱۸ نقشه توزیع ازت کل را نشان می‌دهد که تا حد زیادی مشابه نقشه توزیع کربن‌آلی می‌باشد. این دو متغیر همبستگی مثبت معنی‌داری را در سطح احتمال یک درصد نشان دادند (^**۹۸۹/۰=r²).
در شکل ‏۴‑۱۹ نقشه توزیع مکانی فسفر قابل استفاده در منطقه آورده شده است. همانطور که از شکل پیداست میزان فسفر در نیمه شرقی و شمال شرق منطقه و نیز در جنوب غرب منطقه زیر حد آستانه (mg/kg 15 ≥) می‌باشد. میزان فسفر در بخش‌های مرکزی منطقه بیشتر از حد بحرانی بوده و بیشتر از سایر بخش‌های منطقه است. ضریب تغییرات بسیار بالای فسفر در منطقه مطالعاتی (۲۳/۱۰۶% CV=) حاکی از تغییرپذیری شدید این عنصر در منطقه می‌باشد چرا که بررسی­های محلی از زارعین حکایت از آن دارد که توزیع مصرف کود فسفره در این منطقه بسیار متغیر بوده و الگوی پراکنش مکانی را شدیداً نحت تآثیر خود قرار داده است.
الگوی پراکنش مکانی پتاسیم قابل استفاده در شکل ‏۴‑۲۰
نشان داده شده است. طبق این شکل، مقدار پتاسیم در نیمه جنوبی منطقه مورد مطالعه بطور قابل تمایزی بسیار بیشتر از مقدار آن در نیمه شمالی می‌باشد. از مهم‌ترین دلایل کمبود پتاسیم در نیمه شمالی منطقه احتمالا کشت مداوم گیاه بدون مصرف کود پتاسه می‌باشد. بررسی‌های به عمل آمده حاکی از آن است که در نیمه شمالی نقده کشت چغندرقند کشت غالب و رایج منطقه بوده که گیاهی پتاس دوست می‌باشد، بنابراین انتظار می­رود که پتاسیم بیشتری از خاک این قسمت نسبت به بخش جنوبی منطقه خارج شود. از طرفی چون نیمه شمالی منطقه دارای بافت خاک سبک می باشد، احتمالا پتاسیم موجود در محلول خاک در اثر آبشویی به اعماق رفته و یا از پروفیل خاک خارج می‌شود. بنابراین این نقشه نشان می‌دهد که نیاز گیاهان به کود پتاسه در نیمه شمالی به مراتب بیشتر از نیمه جنوبی است و با توجه به شرایط ویژه نیمه شمالی، کود پتاسه باید با مدیریت دقیق به اراضی داده شود.