اگـر بنـده کوشـش کنـد بـنده وار
و گـر کنـد رای اسـت در بنــدگی
قدم پیش نـه کـز مـلـک بـگـذری
عزیـزش بـدارد خـداونـدگـــار
ز جـان داری افتد به خربندگـی
کـه گر بـاز مـانی ز دد کمـتری
(سعدی، ۱۳۸۳: ۲۵۵)
شرح ابیات:
خداوندگار: خدا، صاحب، مالک،
جان داری: سلاح داری، پاسداری، جان دار یعنی سلاح دار، پاسدار از نگهبان
خر بنده: نگهبان خر، مهتر الاغ
دد: جانور درّنده (یوسفی، ۱۳۶۹: ۴۱۴).
۴-۲-۱۲- سوره‌ی اعراف، آیه‌ی ۱۶۸
وَ قَطَّعْناهُمْ فِی الْأَرْضِ أُمَماً مِنْهُمُ الصَّالِحُونَ وَ مِنْهُمْ دُونَ ذلِکَ وَ بَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَ السَّیِّئاتِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ.
و(جماعت یهود همواره باید به بدترین حال بگذرانند و دائماً مانند گناهکاران نافرمان معیشت نمایند و هیچ وقت داراى دولت و شوکت واحدهاى نباشند و تا قیامت خوار و زبون دیگران باشند و لذا حکم خدایى درباره‌ی آنها چنین صدور یافته است که …) ما آنها را در روى زمین پراکنده ساخته و به امّتهایى تقسیم و منقسم نمودیم که جامعهاى نداشته باشند- پارهاى از آنها مردمان نیک و شایستهاند (که آخرت را بر دنیا ترجیح داده به پیمبران خدا ایمان آورده و تجاوز از حدّ خود ننمودهاند) و پارهاى دیگر از آنها غیر از اینانند و در درجه از آنها پستترند (که یا کافراند یا دچار فسوق و عصیانند- و خداوند سبحانه با آنها همان معاملهاى را میکند که با دیگران کرده است و می فرماید:) ما آنها را (به نعمتها و نقمتها و رخاء و شدت و به وسعت رزق و تنگى در معیشت) مبتلى و آزمایش کردیم (که در حال رفاه و نعمت به اطاعت حق رغبت کنند و مرتبط به حق شوند و در حال رنج و نقمت از گناه دورى گزینند و به خدا بپیوندند) شاید از کفر و گناه برگردند و رجوع به حق نمایند)
نکته ها: تاریخ به ما حکایت می کند و نشان می دهد که قوم یهود به سبب اعمالشان همه وقت دچار عذاب و نگونسارى بودهاند.
پیام ها :
۱. در آیه اشاره ایست به این که شیطان را خداوند برانگیخته و مبعوث گردانیده است تا خلق را تا روز قیامت که مهلت یافته به رنج سوء عذاب (که عبارت از دورى از قرب حق و اغراء به ضلالت و دست کشیدن از عبادت و عبودیّت و گمراهى از صراط مستقیم است) معذّب دارد.
- پروردگار هم سریع العقاب است یعنى آنان را در دنیا معاقب می سازد به این که مهلت
می دهد تا بر گناه بیفزایند و مؤمنان در دنیا به انواع بلاء (از خوف و جوع و نقص در اموال و انفس و ثمرات) مبتلا می سازد و آنها را موفّق به صبر و شکیبائى می فرماید تا کفّاره‌ی گناهانشان باشد و از دنیا پاک و پاکیزه بیرون روند.
- عاقل، کسی است که همیشه به پروردگار خود گمان خوب داشته و در عبادت، تکاسل و تنبلى نکند زیرا که کشتى، بر خشکى روان نمی شود (میرزا خسروانى،۱۳۹۰، ج۳: ۳۴۶).
شواهد شعری سعدی مربوط به قسمت پیام ها
نه یوسف که چندان بلا دید و بند
گنـه عـفـو کــرد آل یـعقـوب را
بـه کـردار بـدشان مقیّـد نـکـرد
ز لطفت همین چشم داریـم نیـز
چو حکمش روان گشت و قدرش بلند
کـه مــعنـى بـود صــورت خــوب را
بـضـاعـات مــزجــاتـشـان رد نــکرد
بـر ایـن بـىبـضاعـت ببخش اى عـزیز
(سعدی، ۱۳۸۳: ۲۶۲)
شرح ابیات :
اشاره است به مصائب و زندانی شدن یوسف(ع) سپس به بزرگی و عزّت رسیدن او در سرزمین مصر بعد بر اثر بُروز قحطی درکنعان، دیگر فرزندان یعقوب برای تهیّه‌ی گندم به مصر آمدند و یوسف با آن که از برادران بدی دیده بود، با ایشان نیکی کرد و حاجتشان را برآورد.زیرا صورت خوب را معنایی است که سیرت و رفتار خوب است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
یوسف(ع): فرزند یعقوب که به زیبایی به مثل است.
به کردار بدشان: به واسطه رفتار زشتشان آنان را در بند نکشید و کیفرشان نداد.
بضاعات مزجاه: اشاره است به آیه شریفه ی:فلما دخلوا علیه قالو ایها العزیز مسنا و اهلنا الضر و جئنا مزجاه فاوف لنا الکیل و تصدق علینا ان الله یجزی المتصدقین
(یوسف : ۸۸) چون برادران یوسف (عزیر مصر یوسف) وارد شدند گفتند‌ای عزیز مصر ما و خانواده مان به فقر و قحطی دچار شدیم و با متاعی ناچیز به نزد تو آمدیم از سر احسان پیمانه‌ی ما را پر کن و از ما به صدقه دستگیری کن که خدا صدقه بخشندگان را نیکو پاداش میدهد. بعد یوسف برادران را عفو کرد و با آنان مهربانی نمود.
چشم داریم: در مورد چشم داشتن، ندارند چشم: چشم داشتن یعنی توقع و امید داشتن. انتظار داشتن
