۴-۸-۴ غلظت عنصر مس در گیاه

نتایج تجزیه واریانس تیمار غلظت عنصر مس گیاه در جدول (۸-۴) آورده شده است. اثر تیمارهای مکان، گیاه، مزرعه و اثر متقابل تیمار مکان در مزرعه، گیاه در مزرعه و گیاه در مزرعه در مکان در سطح آماری ۱ درصد غلظت عنصر مس گیاه معنی­دار گردید. و اما اثر متقابل تیمار گیاه در مکان بر غلظت عنصر مس گیاه در سطح آماری ۵ در­صد معنی­دار شد. همچنین تیمار تکرار مکان بر غلظت عنصر مس گیاه معنی­دار نبود.
نمودار ۷۷-۴ اثر تیمار های گیاه در مکان بر غلظت عنصر مس گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و مکان مختلف کشت (نمودار ۷۷-۴) بر غلظت عنصر مس گیاه نشان داد که منطقه دزفول در هر سه گیاه گشنیز، جعفری و شوید دارای بیشترین غلظت عنصر مس بود (به ترتیب ۹۷/۳۶، ۱۶/۳۸ و ۵۷/۳۸ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین غلظت عنصر مس هر سه گیاه گشنیز، جعفری و شوید در منطقه دزفول نسبت به منطقه شوش و باوی تفاوت معنی­داری داشت. همچنین بیشترین غلظت عنصر مس در گیاه هویج مربوط به منطقه دزفول بود (۳۸/۲۹ میلی­گرم در کیلوگرم). با غلظت عنصر مس در گیاه هویج رشد یافته در منطقه شوش تفاوت معنی­داری نداشت. اما با غلظت عنصر مس در گیاه هویج رشد یافته در منطقه باوی تفاوت معنی­داری داشت(به ترتیب ۳۸/۲۹، ۷۶/۲۵ و ۹۶/۱۶).
نمودار ۷۸-۴ اثر متقابل مکان در مزرعه بر غلظت عنصر مس گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل مکان­های مختلف کاشت و مزارع آلوده و شاهد (نمودار ۷۸-۴) بر غلظت عنصر مس گیاه نشان داد که بیشترین غلظت عنصر مس گیاه در منطقه دزفول و در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۷۱/۴۷ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۷۱/۴۷، ۸۷/۳۹ و ۷۲/۱۹ میلی­گرم در کیلوگرم). همچنین در منطقه شوش بیشترین غلظت عنصر مس در مزرعه آلوده­ی شماره ۱ وجود داشت (۶۵/۳۸ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس مزرعه آلوده­ی شماره ۱ در منطقه شوش با مزرعه آلوده­ی شماره ۲ تفاوت معنی­داری نداشت ولی با مزرعه شاهد دارای اختلاف معنی­داری بود. همچنین در منطقه باوی بیشترین غلظت عنصر مس در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ وجود داشت (۹۸/۲۶ میلی­گرم در کیلوگرم). غلظت عنصر مس مزرعه آلوده­ی شماره ۲ در منطقه باوی با مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت.
نمودار ۷۹-۴ اثر متقابل گیاه در مزرعه بر غلظت عنصر مس گیاه
بررسی نتایج اثر متقابل نوع گیاه و نوع مزرعه (نمودار ۷۹-۴) بر غلظت عنصر مس نشان داد. که بیشترین غلظت عنصر مس مربوط به گیاه جعفری در مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۸۳/۳۸ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت مس گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت مس گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۸۳/۳۸، ۴۶/۳۶ و ۳۶/۱۸ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه گشنیز بیشترین غلظت مس گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (به ترتیب ۸۸/۳۷میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت مس گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما با غلظت مس گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۸۸/۳۷، ۵۳/۳۵ و ۳۳/۱۷ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه هویج بیشترین غلظت مس گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ بود (۸۱/۳۰ میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت عنصر مس گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و مزرعه شاهد از نظر آماری اختلاف معنی­داری وجود داشت (به ترتیب ۸۱/۳۰، ۲۶/۲۶ و ۰۳/۱۵ میلی­گرم در کیلوگرم). در گیاه شوید بیشترین غلظت مس گیاه مربوط به مزرعه آلوده­ی شماره ۲ و ۱ بود (به ترتیب ۴۶۵/۳۸، ۰۵/۳۶ و ۶۱/۱۷میلی­گرم در کیلوگرم). که با غلظت مس گیاه بین مزرعه آلوده­ی شماره ۱ و ۲ با غلظت مس گیاه در مزرعه شاهد تفاوت معنی­داری داشت (به ترتیب ۴۶۵/۳۸، ۰۵/۳۶ و ۶۱/۱۷میلی­گرم در کیلوگرم).
بررسی­ها نشان داد که عنصر مس در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید افزایش یافت. که این افزایش در گیاه مزارع آلوده به نفت سفید ۱و ۲ موجود در هر منطقه و هم چنین مزارع آلوده هر سه منطقه نسبت به هم یکسان نبوده نتیجه می­توان گرفت که این تفاوت موجود در بین مزارع آلوده به نفت سفید به غلظت نفت سفید استفاده شده برای از بین بردن علف­های هرز می­باشد در صورتی که از غلظت بیشتری برای از بین بردن علف هرز استفاده شده باشد عنصر مس بیشتری در گیاه انباشته می شود. هم­چنین افزایش اندک عنصر مس در منطقه باوی در مزارع شاهد و آلوده به نفت سفید ۱و ۲ می ­تواند در اثر شوری و pH بالا خاک باشد. در نتیجه اثر نفت سفید نسبت به شوری خاک غالب نبوده و افزایش اندکی از عنصر مس در گیاهان این منطقه دیده شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

رضوی نسب و همکاران (۱۳۹۰) دربرسی که تأثیر شوری و ماده آلی بر ترکیب شیمیایی و مرفولوژی نهال­های پسته انجام دادند. مشاهده شد که با افزایش شوری، غلظت مس اندام هوایی و ریشه، افزایش معنی­داری نشان داد، به طور­یکه میانگین غلظت مس اندام هوایی و ریشه در بالاترین سطح شوری به ترتیب نسبت به شاهد افزایش یافت این افزایش در غلظت مس اندام هوایی و ریشه احتمالاً به دلیل کاهش رشد اندام­های گیاهی در اثر تنش شوری و تجمع مس در این اندام­ها است. سایر محققان نیز گزارش نموده ­اند که به طورکلی با افزایش شوری، غلظت عناصر کم مصرف در بافت ­های گیاهی کاهش می­یابد (همایی و همکاران، ۲۰۰۵).
کمبود مس بیشتر در خاک­های آهکی و با pH زیاد دیده می­ شود گزارش کرد که رسوب مس به صورت هیدروکسیدها، کربنات­های نامحلول و کمپلکس­های آلی با افزایش pH خاک افزایش می­یابد. بنابراین، قابلیت جذب این عنصر در pHکم نسبت به pHزیاد، بیشتر است. نیلسون و سامرس^[۱۳۳] (۱۹۸۲) بیان کردند که در خاک­های آهکی قابلیت جذب عناصر کم مصرف مانند مس برای گیاهان کمتر است. لذا استفاده از کودهای آلی را به عنوان یکی از راه­های افزایش این عنصر در خاک پیشنهاد کردند.
خاک ایران در اغلب مناطق کشور از نوع آهکی بوده و تحت چنین شرایطی حلالیت عناصر ریزمغذی به ویژه روی، آهن، منگنز و مس در آن کم است و کشاورزان برای افزایش مقدار و کیفیت محصولات کشاورزی ناچار به استفاده از کودهای فسفاته می­گردند. بنابراین کادمیوم به عنوان ناخالصی همراه کودهای فسفاته به طور ناخواسته به محیط زیست راه می­یابد (اقبالی شمس آباد، ۱۳۸۹).
زوررا و همکاران (۱۹۸۹) علت تفاوت غلظت میزان فلزات سنگین در سبزیجات را تفاوت­های فیزیکی و شیمیایی خاک، ظرفیت جذب فلزات توسط سبزیجات، اثرات جوی نظیر رطوبت، دما، سرعت باد و خصوصیات خود گیاه نظیر نوع برگ، ریشه و میوه و هم­چنین فاصله از مناطق صنعتی بیان کرده ­اند.

۹-۴ بررسی پتانسیل خطر فلزات سنگین بر سلامت انسان در سبزیجات مورد مطالعه

یکی از جنبه­ های بسیار مهم کیفیت محصولات کشاورزی، غلظت فلزات سنگین، یون­های سمی و اثر باقیمانده سموم می­باشد (گرادا^[۱۳۴]، ۲۰۰۵). ویژگی­های خاک مانند pH، ظرفیت تبادل کاتیونی خاک، تهویه، رطوبت و دما می ­تواند تأثیر قابل ملاحظه­ای بر میزان جذب فلزات سنگین توسط گیاه داشته باشد. گیاهان مختلف و حتی گیاهان یک گونه و بخش­های مختلف یک گیاه رفتار متفاوتی در مقابل جذب عناصر سنگین نشان می­ دهند (هاین^[۱۳۵]، ۲۰۰۳). در میان عناصری که برای گیاهان سمی هستند و آنها که اثر سودمند دارند و یا حتی ضروری به شمار می­آیند، تمایز روشنی وجود ندارد. اثر یک عنصر روی گیاه نه تنها به خواص شیمیایی آن عنصر بلکه به غلظت آن و همچنین غلظت سایر عناصر بستگی دارد. به عنوان مثال مارتین و همکاران^[۱۳۶] (۲۰۰۶) تأثیر غلظت بالای مس را بر رشد، فعالیت آنزیم­ها، میزان مواد معدنی و ساخت کلروفیل بررسی کرده و گزارش نمودند که مقادیر زیاد مس باعث کاهش میزان ماده خشک، طول ریشه و سطح برگ می­ شود. همچنین بیش­بود مس، غلظت کلسیم، منیزیم، `پتاسیم، آهن و روی برگ­ها را کاهش داده و در ریشه نیز همین وضعیت مشاهده شد. میزان کلروفیل و در نتیجه سبزی برگ گیاه نیز کاهش یافت. غلظت زیاد فلزات در غذای انسان سمی بوده و ایجاد بیماری­های حاد و مزمن می­نماید. بیماری­های مزمن پوستی، گوارشی و نیز تنفسی از مسمومیت انسان با فلزات سنگین گزارش شده است (ونگر^[۱۳۷]، ۱۹۹۳). فلزات سنگین در گیاهانی که در خاک­های آلوده رشد می­کرده ­اند تجمع می­ کنند به این ترتیب وارد زنجیره غذایی انسان و حیوان می­شوند. این مطالعه با هدف بررسی جزءبندی شیمیایی و غلظت عناصر سنگین در محصولات کشاورزی آلوده به نفت سفید و ارزیابی خطرپذیری آنها بر سلامت انسان انجام گردید.

۱۰-۴ بررسی پتانسیل خطر فلزات سنگین بر سلامت انسان در برخی سبزیجات

جدول(۹-۴) میانگین غلظت عناصر سنگین سرب، کادمیوم، مس و روی را در سبزیجات (گشنیز،جعفری، شوید و هویج) آلوده به نفت سفید در مناطق مورد مطالعه را نشان می­دهد.

۱۱-۴ غلظت عناصر سنگین در نمونه­های گیاهی

(جدول) ۹-۴ غلظت عناصر سنگین در نمونه­های گیاهی