و خدا شما را از شکم مادرانتان در حالى که چیزى نمى‏دانستید بیرون آورد و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد باشد که سپاسگزارى کنید.
ممکن است توهم شود که در این آیه هر گونه معرفتی را در بدو تولد انسان از انسان سلب میکند و بنابرین با وجود معرفت حضوری به خداوند، ناسازگار است ولی همانگونه که برخی از مفسرین تصریح کردهاند آیه یاد شده هر گونه علم حصولی را در بدو خلقت از انسان نفی میکند اما امکان وجود علم حضوری برای انسان را نفی نمیکند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شاهد بر این مطلب آن است که از چشم و گوش و دماغ(فواد)، به عنوان ابزار برطرف شدن جهل انسان نام برده است و به علت آن که در علم حصولی به این ابزار حسی نیاز است پس آیه، در مقام نفی علوم حاصل از چشم و گوش و سایر حواس، در بدو خلقت میباشد و وجود علم حضوری را از انسان نفی نمیکند.
امور سرشتی و فطرتی موجود در انسان اعم از آنچه به جنبه های حیوانی انسان مربوط میشود مانند غرایز و آنچه که به جنبه انسانی و فرا حیوانی او اختصاص دارد، از بدو تولد ظهور و بروز ندارد بلکه قوا و استعدادهای نهادی و نهانیای هستند که بعضی از آنها از همان آغاز تولد به فعلیت میرسند مانند غریزه گرسنگی و تشنگی و بعضی دیگر با گذشت زمان بتدریج شکوفا میشوند، مانند غریزه جنسی، بنابراین آنچه به روشنی می‌توان از آن دفاع کرد وجود استعداد این امور فطری در بدو خلقت انسان است. ولی ادعای فعلیت داشتن آنها از همان آغاز تولد در هر مورد دلیل خاص خود را میطلبد (مصباح یزدی، ۱۳۷۷، ص۶۷).
۲.۱۰. کمال انسانی
فرشتگان موجوداتی هستند که از عقل محض (اندیشه و فکر محض)آفریده شده‏اند، یعنی در آنها هیچ جنبه خاکی، مادی، شهوانی، غضبی و مانند اینها وجود ندارد، همچنانکه حیوانات، صرفا خاکی هستند و از آنچه قرآن، آن را روح خدایی معرفی می‏کند، بی‏بهره‏اند و این انسان است که موجودی است مرکب از آنچه در فرشتگان و خاکیان موجود است، هم ملکوتی و هم ملکی، هم علوی و هم سفلی است. این تعبیر در متن حدیثی در اصول کافی آمده است و اهل تسنن هم این حدیث^[۳۸] را ظاهرا با عبارت نزدیک به آن نقل کرده‏اند. در ادامه می‌آید که یک گروه از نور مطلق آفریده شده‏اند و یک گروه دیگر که مقصود حیوانات است از خشم و شهوت آفریده شدهاند و خدا انسان را مرکب آفرید. پس انسان کامل همچنانکه با یک حیوان کامل متفاوت است (مثلا با یک اسب در حد اعلی و ایده‏آل و به حد کمال رسیده متفاوت است)، با یک فرشته کامل نیزمتفاوت است. تفاوت انسان [با فرشته یا حیوان] به دلیل ترکیب ذاتش است که در قرآن آمده است: ” «انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج نبتلیه» “^[۳۹] ما انسان را از نطفه‏ای آفریدیم که در آن مخلوطهای زیادی وجود دارد. مقصود این است که استعدادهای زیادی در ژنهای او وجود دارد. از این بیان قرآن معلوم می‏شود که “انسان” به دلیل همین “امشاج بودن"، با “فرشته” فرق می‏کند.
۲.۱۱. لزوم هماهنگی در رشد ارزشهای انسانی
کمال انسان در تعادل و توازن اوست، یعنی انسان با داشتن استعدادهای گوناگون، آن وقت انسان کامل است که فقط به سوی یک استعداد گرایش پیدا نکند و استعدادهای دیگرش را مهمل و معطل نگذارد و همه را در یک وضع متعادل و متوازن، همراه هم رشد دهد که علما می‏گویند اساسا حقیقت عدل به “توازن” و “هماهنگی” برمی‏گردد. مقصود از هماهنگی در اینجا این است که در عین اینکه همه استعدادهای انسان رشد می‏کند، رشدش رشد هماهنگ باشد. مثلا یک کودک که رشد می‏کند، دست، پا، سر، گوش، بینی، زبان، دهان، دندان، احشاء و امعاء و سایر چیزها را داراست. کودک سالم کودکی است که همه اعضایش به طور هماهنگ رشد می‏کنند. حال اگر فرض شود که یک انسان فقط بینی‏اش رشد کند و سایر قسمتهای بدنش رشد نکند یا فقط چشمهایش رشد کنند، یا فقط کله‏اش رشد کند و تنش رشد نکند و برعکس، و یا دستش رشد کند و پایش رشد نکند و یا پایش رشد کند و دستش رشد نکند مانند کاریکاتور می‌شود، چنین انسانی رشد کرده است، ولی این رشد، رشدی ناهماهنگ است. انسان کامل آن انسانی است که همه ارزشهای انسانی در او رشد کنند و هیچکدام بی‏رشد نمانند و [به علاوه] همه، هماهنگ با یکدیگر رشد کنند و رشد هر کدام از این ارزشها به حد اعلی برسد، آن وقت این انسان، انسان کامل است، انسانی که قرآن از او تعبیر به امام می‏کند: “«و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما". ابراهیم بعد از آنکه از امتحانهای گوناگون و بزرگ الهی سربلند بیرون آمد و همه را به انتها رسانید، به مقام امام یعنی “انسان کامل” رسید. «انی جاعلک للناس اماما» تو اکنون به حدی رسیده‏ای که می‏توانی الگو باشی، امام و پیشوا باشی، مدل دیگران باشی و به تعبیر دیگر، تو انسان کاملی، انسانهای دیگر برای کامل شدن باید خود را با تو تطبیق دهند.
روح انسان و به تبع آن، جامعه انسانی، داری جزر و مدی مانند جزر و مد دریا هست. روح انسان دائما در حال جزر و مد است، از این طرف و آن طرف کشیده می‏شود.
حتی ارزشهای انسانی انسان هم همینطور است. افرادی دیده می‌شوند که واقعا گرایششان گرایش انسانی است، اما گاهی در جهت یک گرایش از گرایشهای انسانی، “مد” پیدا می‏کنند و کشیده می‏شوند، به طوری که همه ارزشهای دیگر فراموش می‏شود. اینها مثل همان آدمی می‏شوند که فقط گوش یا
بینی یا دستش رشد کرده است (مطهری، ۱۳۷۳، ص۴۴).
این نکته قابل توجه است که غالبا جامعه‏ها از راه گرایشصد درصد به باطل، به گمراهی کشیده نمی‏شوند، بلکه از افراط در یک حق به فساد کشیده می‏شوند. بسیاری از انسانها نیز از این راه به فساد کشیده می‏شوند (مطهری،۱۳۷۳، ص۴۴).
فصل سوم :
روششناسی پژوهش
۳.۱. مقدمه
شناخت علمی از یک پدیده زمانی میسر خواهد بود که بر اساس مجموعه‌ای از شیوه ها و تدابیر علمی، الگوی تحقیق علمی فراهم آید. در واقع، اعتبار شناخت بدست آمده، برآمده از اعتبار روشی است که برای دستیابی به شناخت اتخاذ می‌شود. تفاوت بین ادراک معمولی و ادراک علمی از یک پدیده به روش دستیابی به هریک بر می‌گردد؛ این بررسی نظام مند و سازمان یافته یک موضوع جهت توصیف، تشریح و پیش بینی است که باعث شناخت علمی شده و پژوهش نام دارد (دانائی فرد، الوانی، آذر، ۱۳۸۳، ص۲۴). از این رو ارائه تصویر روشن و دقیق از فرایند پژوهش اهمیت بسیاری دارد.
۳.۲. روش تحقیق
تحقیق حاضر از نظر نوع، کاربردی و از لحاظ روش، استنباطی می‌باشد. چرا که با نمونه گیری از جامعه آماری مربوط که شامل صاحب نظران دانشگاهی واجرایی می‌باشند، به مصاحبه پرداخته شده است و در نهایت، مدل مفهومی طراحی شده در قالب گروه کانونی مورد بررسی و تأیید نهایی قرار گرفته است.
۳.۳. رویکرد تحقیق
رویکرد در پژوهش بیانگر نقطه شروع پژوهش، چندین مرحله و سپس پایان است. از جمله رویکردهای مورد استفاده در پژوهش می‌توان به رویکرد استقرائی و رویکرد قیاسی اشاره نمود. رویکرد استقرائی از داده ها آغاز می‌شود؛ گردآوری، تحلیل داده‌ها و تعمیم آنها، گزاره‌هایی را می‌آفرینند که ابعاد حیات اجتماعی را تبیین می‌کند.
رویکرد قیاسی مسیری عکس را طی می‌کند؛ از نظریه ای موقت یا آزمایشی شروع می‌شود، مراحل استنتاج یک فرضیه و گردآوری داده‌های مناسب را گذرانده، تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه در مقایسه با داده‌ها، پژوهش را به نتیجه می‌رساند. رویکرد استقرائی یعنی حرکت از داده‌ها به سمت مفاهیم و روابط میان آنها که به مثابه مدل مفهومی جهت کشف و توصیف واقعیت اجتماعی بکار می‌رود ( بلیکی، ۲۰۰۱، ص.۱۳۵).
هم چنان که آمد در رویکرد استقرائی که در آن پژوهشگر در جستجوی برآمدن نظریه ها از داده هاست با روش های کیفی سازگاری دارد. با عنایت به جهت گیری پژوهش حاضر، رویکرد پیش رو استقرائی است.
۳.۴. استراتژی تحقیق
پس از مشخص شدن پارادایم تحقیق، می‌بایستی بر مبنای ویژگی های تحقیق، استراتژی مناسب انتخاب شود. استراتژی تحقیق نحوه ارتباط محقق با موضوع تحقیق را مشخص می‌کند. استراتژی تحقیق بهره گیری از روش توصیفی پیمایشی است. یعنی محقق پس از مطالعه منابع موجود در زمینه تحقیق و انجام مصاحبه‌های عمیق به فهم کاملی از مشتری گرایی دست پیدا کرده و آن را در قالب روایتی از مشتری مداری اسلامی توصیف نموده است. پس از آن برای اعتبار سنجی روایت مذکور به مصاحبه با صاحب نظران دانشگاهی و اجرایی پرداخته و روایت و مدل مفهومی اولیه را به اطلاع آنها رسانده است. مصاحبه شوندگان، اصلاحات و پیشنهادات لازم را در خصوص مدل مذکور اشاره نموده اند که در نهایت اجماع نظرات آنها در مدل مفهومی و روایت اعمال گردیده است.
محقق با بهره گرفتن از روش گروه کانونی، روایت مولفه های فطری مشتری مداری را به تأیید صاحب نظران رسانده است.
۳.۵. هدف تحقیق
پژوهش های اکتشافی به منظور آشنایی با پدیده مورد بررسی و درک بهتر ماهیت مسئله انجام می‌شوند. زمانی که درک عمیقی از موضوع وجود ندارد پژوهشگران به منظور پیشبرد دانش از طریق نظریه پردازی به مطالعات اکتشافی روی می‌آورند (دانایی فرد، الوانی، آذر، ۱۳۸۳، ص.۲۰۲). این پژوهش به دنبال فهم درستی از مفهوم مشتری گرایی اسلامی بر مبنای شاخصه های دینی و خصوصا فطری در جهت تغییر مفهوم مشتری گرایی می‌باشد.
۳.۶. روش گردآوری داده ها
گردآوری داده‌ها بر مبنای یک طرح تحقیق بخش بسیار مهمی است چه اینکه کیفیت پژوهش بر کیفیت داده ها مبتنی است. شیوه های گوناگونی برای گردآوری داده ها وجود داردکه شامل مشاهده، پرسشنامه، بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه می‌شود.
روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش استخراج از طریق مطالعه کتب و مستندات حاوی نظریه‌های مربوط به موضوع می‌باشد. ضمن اینکه مصاحبه‌های صورت گرفته در بنای کار نقش اساسی را ایفا نموده است.
مصاحبه با صاحب نظران دانشگاهی و حوزوی صورت پذیرفته است. صاحب نظران دانشگاهی شامل اساتیدی بودند که در زمینه دینی یا مدیریت و بازاریابی دارای مدرک دکترا بودند. از نظرات اساتید حوزه علمیه که در درس خارج مشغول تحصیل بودند نیز استفاده شده است.
۳.۷. روش تحلیل داده ها
از آنجایی که استراتژی پژوهش بر مبنای روش توصیفی پیمایشی می‌باشد، پژوهشگر پس از ارائه توصیف مشتری گرایی فطرت‌گرا درقالب اسلام، آن را از طریق پیمایش با ابزار مصاحبه در بین صاحب نظران دانشگاهی و اجرایی، در معرض نقد وبررسی قرار داد. روایت الگوی مولفه های فطری مشتری مداری در طی فرایند مصاحبه، با پیشنهادات ارائه شده از سوی مصاحبه شوندگان تکمیل گردید. در پایان، محقق روایت اصلاح شده و مدل بسط یافته را به تأیید مصاحبه شوندگان رسانید.

۳.۸. جامعه و نمونه ‌آماری
جامعه آماری ما در این تحقیق عبارتند از افراد صاحب نظر دانشگاهی و یا حوزوی در یکی از دو حوزه معارف اسلامی و بازاریابی در کشور ایران می‌باشند و دارای اثر علمی برجسته در زمینه‌های یاد شده بوده‌اند.
ملاک انتخاب ما، ادراک مفهوم توجه به مشتری بر اساس معارف دینی با تمرکز بر فطرت توسط مصاحبه شوندگان بوده است. محقق از طریق برقراری ارتباط با صاحب نظران با ویژگی های یاد شده به یک نمونه ۱۲ نفره دست یافت. تخصص این اساتید عبارت است از:
صاحب نظر در عرصه مدیریت و مدرس دانشگاه در حوزه مدیریت و معارف اسلامی
صاحب نظر مدیریت و معارف اسلامی و مدرس مدیریت و مدرس معارف اسلامی در دانشگاه
صاحب نظر در حوزه معارف اسلامی و استاد دانشگاه
صاحب نظر در حوزه معارف اسلامی و مدرس دانشگاه
صاحب نظر در حوزه معارف اسلامی مدرس حوزه و دانشگاه و مولف مقاله تبلیغات بازاریابی
صاحب نظر در حوزه مدیریت و مدرس مدیریت و معارف اسلامی
صاحب نظر در حوزه بازاریابی و مدرس دانشگاه در حوزه مدیریت و بازاریابی
مدرس حوزه علمیه
صاحب نظر در حوزه مدیریت و مدرس معارف اسلامی
صاحب نظر در حوزه رفتار سازمانی و مدیریت و مدرس دانشگاه
متخصص فلسفه و مدرس حوزه و دانشگاه
صاحب نظر در حوزه معارف اسلامی با تخصص فلسفه
۳.۹. روش تحلیل داده ها
داده‌های حاصل از تحقیق در آیات قرآن کریم که بیشتر بر اساس نظر فلاسفه اسلامی با موضوع انسان و نیازهای او و مطالعات کتابخانه‌ای و اینترنتی در این زمینه و در زمینه بازاریابی و مشتری‌گرایی توسط محقق مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. خروجی این تحلیل در قالب روایت توجه به مشتری بر اساس معارف دینی با تمرکز بر فطرت و نیازهایی که بر اساس نظر صاحب نظران دینی که بر مساله انسان شناسی صاحب نظر و اثر بوده‌اند به صورت یک جدول درآمد و برای اصلاح و پیشنهادات تکمیلی در قالب مصاحبه به صاحب نظران ارائه گردید. پیشنهادات مصاحبه شوندگان به تکمیل و اصلاح نهایی کار کمک نمود.
در فاز انتهایی، محقق، این الگو و روایت را در قالب گروه کانونی به تأیید مصاحبه شوندگان رساند.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل
۴.۱. مقدمه
فصل چهارم فصل تجزیه و تحلیل داده هاست. این داده ها از مصاحبه با اساتید و متخصصان معارف اسلامی یا مدیریت و یا هر دو بدست آمده است.
۴.۲. روایت پژوهش
متن روایت که در ادامه به آن اشاره شده است در اختیار مصاحبه شونده‌ها قرار گرفته است.
استاد گرامی