در این تحقیق از مدیریت سود به عنوان متغیر مستقل استفاده می شود و به منظور محاسبه اقلام تعهدی اختیاری که شاخصی جهت اندازه گیری مدیریت سود می باشد از مدل تعدیل شده جونز (۱۹۹۵) که توسط دچو و همکاران توسعه داده شده، استفاده شده است. از آن جایی که ما نمی توانیم مدیریت سود را به طور مستقیم اندازه گیری نماییم، از اقلام تعهدی اختیاری که به عنوان یک نماینده از مدیریت سود است استفاده می کنیم که محققین مختلفی نیز برای بدست آوردن مدیریت سود از اقلام تعهدی اختیاری استفاده کرده اند و به نتایج دقیقی رسیده اند (جهانزیب، ۲۰۱۲). جونز در مدلی که سال ۱۹۹۱ برای بررسی مدیریت سود در واحدهای تجاری ارائه کرد فرض می کند که اقلام تعهدی غیر اختیاری در طول زمان ثابت هستند. در این مدل که سعی در تفکیک اقلام تعهدی اختیاری و غیر اختیاری دارد سعی شده است که تأثیر شرایط اقتصادی یک واحد تجاری بر اقلام تعهدی برای یک دوره زمانی مشخص که به دوره رویداد معروف است
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
با متغیرهای فروش و اموال و ماشین آلات و تجهیزات به شرح زیر برآورد شود :
در این رابطه TA معرف مجموع اقلام تعهدی، A مجموع دارایی ها، REVΔ تغییر درآمد فروش و PPE اموال و ماشین آلات و تجهیزات است. جملات اخلال رگرسیون که فرض می شود به صورت مقطعی ناهمبسته و دارای توزیع نرمال با میانگین صفر است. پس از تخمین پارامترهای مدل فوق به کمک اطلاعات سالهای ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۰ هر شرکت به واسطه اعمال مدل های سری زمانی و مقطعی، اقلام تعهدی غیر اختیاری به شرح زیر برای “دوره برآورد” محاسبه می گردد:
در مرحله آخر اقلام تعهدی اختیاری یا همان شاخص مدیریت سود به شرح زیر محاسبه شده است:
لازم به یادآوری است که بر اساس مبانی نظری موجود مجموع اقلام تعهدی به یکی از دو روش زیر با توجه به اطلاعات موجود محاسبه می شوند:
۱) روش ترازنامه ای ۲) روش صورت جریان وجوه نقد
۱) روش ترازنامه ای، که نسبت به روش صورت جریان وجوه نقد بسیار طولانی است. قبل از محاسبه اقلام تعهدی اختیاری ابتدا باید مجموع کل اقلام تعهدی را محاسبه نماییم. معادله مورد نظر جهت محاسبه کل اقلام تعهدی به شرح زیر می باشد:
TA = ∆CA - ∆CASH - ∆CL + ∆DCL – DEP
TA : کل اقلام تعهدی
CA∆ : تغییر در دارایی های جاری برای شرکت i در سال t
∆CASH : تغییر در وجه نقد و معادل آن برای شرکت i در سال t
∆CL : تغییر در بدهی های جاری برای شرکت i در سال t
∆DCL : تغییر در حصه جاری بدهی های بلند مدت
DEP : مجموع هزینه های استهلاک (دارایی های مشهود و نا مشهود)
۲) روش جریان های نقدی، که شایع ترین روش مورد استفاده برای محاسبه اقلام تعهدی می باشد. بیشتر محققان ترجیح می دهند به جای استفاده از روش ترازنامه ای، از روش جریانات نقدی برای محاسبه اقلام تعهدی اختیاری استفاده نمایند. دلیل اصلی اتخاذ این رویکرد نتایج قابل اعتماد آن می باشد، که نتایج به دست آمده دقیق تر از روش ترازنامه ای می باشد (جهانزیب و همکاران، ۲۰۱۲). در این روش برای محاسبه متغیرهای مربوط به کل اقلام تعهدی از معادله زیر استفاده می کنیم :
TAt = NIt – CFOt
TAt: جمع کل اقلام تعهدی شرکت در سال t
NIt : سود خالص در سال t
CFOt : جریان های نقدی عملیاتی در سال t
به منظور تجزیه و تحلیل هر دو روش، ما متوجه شدیم که بیشتر محققان ترجیح می دهند که از روش جریان های نقدی به جای روش ترازنامه ای استفاده نمایند. نتیجه تحقیق هریبر و کالینز[۱۲۵] (۱۹۹۹) نشان میدهد که استفاده از روش ترازنامه ای برای پیدا کردن مجموع اقلام تعهدی در برخی شرایط نسبت به روش مبتنی بر جریان های نقدی از دقت کمتری برخوردار است. در این راستا کردستانی و مدافعی (۱۳۹۱) نیز به نقل از محققانی چون مک نیکولز (۲۰۰۲) و کوهن و همکاران (۲۰۰۵) بر این باورند که جریان های نقدی در کنترل عملکرد مالی شرکت ها و تبیین رفتارهای مدیریت از توانمندی بهتری برخوردار است. بنابراین ما نیز در این پژوهش برای پیدا کردن اقلام تعهدی از روش جریان های نقدی استفاده خواهیم کرد. اقلام تعهدی به دو گروه تقسیم میشوند :
۱) اقلام تعهدی غیر اختیاری، که توسط مدیریت شرکت به طور موثر قابل کنترل نیستند.
۲) اقلام تعهدی اختیاری، که مدیریت شرکت می تواند آن ها را در کوتاه مدت کنترل کند. نقطه شروع برای اندازه گیری اقلام تعهدی اختیاری، جمع کل اقلام تعهدی می باشد. برای جداسازی بخش اختیاری از کل اقلام تعهدی از مدل های مختلفی استفاده می شود که می توان به مدل هیلی[۱۲۶] (۱۹۸۵)، مدل دی آنجلو[۱۲۷] (۱۹۸۶)، مدل جونز (۱۹۹۱)، مدل تعدیل شده جونز (۱۹۹۵) و مدل صنعت اشاره نمود. بر اساس مطالعات برخی پژوهشگران، مدل تعدیل شده جونز قدرتمندترین روش را برای پیش بینی مدیریت سود فراهممینماید (جهانزیب و همکاران، ۲۰۱۲ ، مهرانی و عارف منش ، ۱۳۸۷).
۳-۳-۲-۲-۱- اندازه گیری اقلام تعهدی اختیاری
قبل از محاسبه اقلام تعهدی اختیاری ما برای محاسبه اقلام تعهدی غیر اختیاری از معادله زیر استفاده می کنیم:
NDAt = ۱[ ۱ / At-1] + ۲[ ( REV - REC ) / At-1] + ۳[ PPE / At-1]
NDAt: اقلام تعهدی غیر اختیاری شرکت در سال t
At-1: جمع کل دارایی های شرکت در سال t-1
REV: تغییر در خالص درآمد شرکت (بین سال t-1 و سال t)
REC: تغییر در خالص حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری شرکت (بین سال t-1 و سال t)
PPE: میزان اموال، ماشین آلات و تجهیزات برای شرکت در سال t
۱و ۲و۳: پارامترهای برآورد شده خاص شرکت
Ɛ: خطای برآورد
α۱ و α۲و α۳پارامترهای برآورد شده مختص شرکت می باشد و از رابطه رگرسیونی زیر محاسبه می شوند.
= α۱(۱/Ait-1)+α۲ (ΔREVit/Ait-1)+α۳(PPEit/Ait-1) + Ɛit
برای محاسبه α۱ ، α۲و α۳ به منظور تخمین اقلام اختیاری، از نرم افزارهای Excel و Spss استفاده میشود.
لازم به ذکر است که در مدل مذکور، برای استاندارد کردن و موزون شدن پارامترها به منظور کاهش نوسانات، از جمع کل دارایی های شرکت در ابتدای هر دوره استفاده شده است و با تقسیم جمع کل داراییها به طرفین معادلات، مشکل ناهمسانی واریانس باقیمانده ها بین متغیرها برطرف شده است و در صورتی که اقلام تعهدی غیر اختیاری (NDA) از جمع کل اقلام تعهدی (TA) کسر گردد، اقلام تعهدی اختیاری (DA) که جزء باقیمانده معادله رگرسیونی فوق است حاصل خواهد شد. بنابراین اقلام تعهدی اختیاری با بهره گرفتن از مدل تعدیل شده جونز، به صورت زیر محاسبه میشود:
DAt = TAt/At-1 – NDAt
۳-۳-۲-۳- متغیرهای کنترل
درصد بازده حقوق صاحبان سهام (ROE): که برابر است با سود خالص شرکت تقسیم بر میانگین حقوق صاحبان سهام
اندازه شرکت (SIZE): برابر است با لگاریتم طبیعی مجموع دارایی ها
روشهای مختلفی برای سنجش سطح اندازه شرکتها وجود دارد که تعداد کارکنان شرکت، تعداد سهام صادره و مبلغ جمع دارائیهای شرکت و در نهایت لگاریتم مانده جمع دارائیهای شرکتهای نمونه از آن دسته هستند. ما برای سنجش اندازه شرکتهای نمونه به عنوان یکی از متغیرهای کنترلی از لگاریتم مانده جمع دارائیهای شرکتهای مذکور در پایان دوره استفاده خواهیم نمود و برای محاسبه آنها به ترازنامه شرکتها در صورتهای مالی شرکتهای نمونه مراجعه خواهیم کرد که برای مقاصد ما کفایت میکند.
اهرم شرکت (LEV): برابر است با کل بدهی ها تقسیم بر کل دارایی ها
به نظر میرسد با افزایش سطح بدهیهای شرکتها در ترکیب سرمایه آنها نگرانی عموم از احتمال ناتوانی شرکت در بازپرداخت بدهیهایش افزایش یافته و مدیران شرکتها به جهت کاهش این دغدغه ایشان به راهکارهای متعددی متوسل میشوند که مدیریت سود یکی از این موارد میباشد. برای سنجش سطح اهرمی بودن شرکتها ما از نسبت کل بدهیها به کل دارایی ها استفاده خواهیم کرد.
باید یادآور شد که تحقیقات قبلی، چند عامل که بر سود تقسیمی شرکت اثر می گذارند را شناسایی کردهاند. برای نمونه پورحیدری و قاسمیان سقی (۱۳۸۹) در ایران، دریافتند که اهرم و اندازه شرکت، نقش قابل توجهی در تغییرات سود تقسیمی دارند. فاما و فرنچ۱ (۲۰۰۱) و گرولن و همکاران۲ (۲۰۰۲) نیز اثر اندازه و اهرم (بدهی) شرکت را بررسی نمودند و نتیجه گرفتند که شرکت های دارای دارایی ها و فرصتهای رشد کمتر، تمایل کمتری به پرداخت سود سهام دارند. هم چنین شرکت های دارای نسبت بدهی کمتر، انگیزه بیشتری برای پرداخت سود سهام دارند. در نتیجه ما نیز در تحقیق حاضر برای کنترل اثر سه متغیر بازده حقوق صاحبان سهام، اندازه و اهرم شرکت به عنوان متغیرهای کنترلی در مدل های تحقیق گنجانده شدند تا میزان اثرگذاری آنها را بر متغیرهای اصلی تحقیق مورد بررسی قرار دهیم.
۳-۳-۳- مدل پژوهش
در حال حاضر ما متغیر وابسته یعنی تقسیم سود را با بهره گرفتن از دو مدل یاد شده بالا و متغیر مستقل یعنی مدیریت سود را که اقلام تعهدی اختیاری شاخص و نماینده آن می باشد را با بهره گرفتن از مدل تعدیل شده جونز محاسبه نمودیم. به منظور آزمون فرضیه ها و تجزیه و تحلیل داده ها از معادلات رگرسیون زیر استفاده می کنیم:
مدل رگرسیون برای آزمون فرضیه اول
DPOt = β۰ + β۱(DAt) + β۲(ROEt) + β۳(SIZE) + β۴(LEV) + µt
DPO :پرداخت سود سهام