شعر سپید در این دوره از فرم گرایی محض بیرون آمده و به انتقال پیام و بیان منویات انقلاب و جنگ، در خدمت شاعر قرار گرفته است. یکی از شاخه‌های شعر نیمایی و سپید، گونه‌ای است که به آن«شعر کوتاه»یا «طرح» یا به تعبیر دکتر غلامرضا کافی «ترانک» می‌گوییم که برای بیان مفاهیم اجتماعی، انتقادی و حتی سیاسی و… مورد اقبال شاعران این دوره قرار گرفته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ح- سایر قالب‌ها:
ترکیب‌بند، از قالب‌های کم کار شده در این دوره است اما یکی چند مورد از جمله ترکیب‌بندهای عاشورایی و فاطمی علیرضا قزوه و برخی دیگر از شاعران قابل تأمل است.
قطعه، ترجیع‌بند و مستزاد و مسمط از جمله قالب‌هایی هستند که در این دوره تقریباً رو به فراموشی رفتند.
تا کنون می‌بینم که شعر فارسی از بدو تولد تا اینجا چه راه پرپیچ و خمی را پیمود و چه فراز و فرودهایی را پشت سر نهاد.
فصل چهارم
بررسی شاخص‌ها و ویژگی‌های غزل انقلاب اسلامی در شعر قادر طهماسبی (فرید)، علیرضا قزوه، مرتضی امیری اسفندقه و غلامرضا کافی
همان‌گونه که در آغاز سخن آمد، انقلاب اسلامی به عنوان بزرگ‌ترین پدیده‌ی اجتماعی عصر، همچنان که تحولاتی در تمام شؤون زندگی مردم ایران پدید آورد، در عرصه‌ی ادبیات نیز دگردیسی‌هایی رابه وجود آورد؛ این تحول تا بدانجا پیش رفت که جریان ادبی ویژه‌ای را تحت عنوان ادبیات انقلاب اسلامی، شکل داد.
این ادبیات، ویژگی‌ها، شاخص‌ها و برجستگی‌هایی در حوزه‌ی صورت و معنا دارد که در شعر انقلاب اسلامی به سهولت قابل ردیابی و پی‌جویی است ؛ در این میان غزل به عنوان پویاترین و نیز ماناترین قالب شعر فارسی در شعر انقلاب نیز سرآمدی خود را حفظ کرده است، غزل هم از نظر کثرت و فراوانی، هم از نظر تحول‌پذیری برترین جایگاه را دارد.
در این فصل، با تکیه بر شعر شاعران منتخب یعنی، قادر طهماسبی(فرید)، علی رضا قزوه، مرتضی امیری اسفندقه و غلامرضاکافی به بررسی این ویژگی‌ها پرداخته می‌شود.

۴-۱- قادر طهماسبی

۴-۱-۱- زندگی‌نامه

قادرطهماسبی(فرید) در سال ۱۳۳۱ در خانواده‌ای فرهنگ دوست، در شهر میانه‌ی همدان پا به عرصه‌ی هستی گذاشت‌. دوران دبستان، راهنمایی و دبیرستان را در همین شهر سپری کرد و سپس با کوچ از زادگاه خود، مدت‌ مدیدی در شهرهای اصفهان، شیراز، مشهد، زاهدان، کرمان، یزد، تبریز و در نهایت تهران سکنی گزید.
او ابتدا در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مشغول خدمت شد و پس از آن با جهاد دانشگاهی اصفهان همکاری‌اش را ادامه داد.
در طول سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ اشعارش را در مجلات، نشریات و گاهی در مجموعه‌های شعری، از جمله «مجموعه شکوفه‌های فریاد» انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان منتشر کرد.
طهماسبی خودش را این گونه معرفی می‌کند:«تا بدانی که من در خانه‌ی کدام باغچه ریشه بسته‌ام و باغبانان من چه کسانی بودند و چه حوادث و مسائلی بر روح و قلب و جسم و فکر و احساسات من محیط بوده‌اند، اتفاق پا نهادن من به غریبستان دنیا نهم شهریور سال ۱۳۳۱ خورشیدی را نشان می‌دهد و عدم هستی نمای مرا زادگاه میانه یا میانج یا مادانا و به قولی دیگر زادگاه عین القضات همدانی است.»(طهماسبی، ۱۳۸۷، ص۲۲).
طهماسبی در ادامه معرفی خود می‌گوید:«… در مراکزی چون: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هنرستان هنرهای زیبا، امور تربیتی آموزش و پرورش، ستاد تبلیغات جنگ، انجمن‌های ادبی، بنیاد شهید، فرهنگ و ارشاد اسلامی، جهاد سازندگی و دانشگاه و جهاد دانشگاهی به فعالیت مشغول بوده‌ام هر چند غیاباً به عنوان هیأت علمی دانشکده‌ی ادبیات، تدریس ادبیات معاصر و حافظ‌‌ ‌شناسی را به اینجانب محول کردند و رسماً مرا به عنوان استاد این دو درس برگزیدند، ترجیح دادم بنابردلایلی که عمده‌ترین آن محروم شدن از رسالت بزرگ شاعری و بازماندن از سایر فعالیت‌های اجتماعی بود این مسئولیت (تدریس در دانشگاه) را نپذیرفتم. بخشی از اوقات فراغت من، به تحقیق درباره‌ی روانکاوی، روان‌درمانی و ارتباط این علوم با عرفان اسلامی و مقایسه مشرب‌های مختلف عرفانی و…. می‌گذشت. در طول ۷ سال فعالیت ادبی از سال ۶۱ تا ۶۸ هم چند داستان کوتاه و چند دفتر شعر و جزوه‌های مختلف پیرامون موضوعات گوناگون در اختیار دانشجویان قرار دادم، ولی در چاپ و انتشار آن‌ها اهتمامی به خرج ندادم البته در تمام این مدت برپایی و هدایت تمام فعالیت‌های ادبی، برپایی مجالس شعر در دانشگاه اصفهان به عهده‌ی من بود و شعرهایی چون «خم سر بسته، مرکب بی‌سوار، مثنوی شهادت، مثنوی گلها و مثنوی آی مردم» حاصل همین سال‌هاست»(همان، ص۲۳ و ۲۴)

۴-۱-۲- معرفی آثار

- عشق بی‌غروب، ۱۳۷۵، تهران: حوزه‌ی هنری
عشق بی‌غروب، نخستین مجموعه شعر قادر طهماسبی است که بنا به اعتراف شاعر، آثار پنج سال اول دهه هفتاد او را در برمی‌گیرد. در این مجموعه، مشهورترین شعرهای فرید قرار گرفته است. غزل‌های این مجموعه بیشتر انقلابی یا مذهبی است؛ اما به طور پراکنده غزل‌های عاشقانه‌ی محض نیز در آن دیده می‌شود.
اگر چه قادر طهماسبی پس از این کتاب، مجموعه‌های دیگری نیز به چاپ رساند، هیچ یک از آثار بعدی به شهرت و محبوبیت نخستین اثر او، یعنی عشق بی‌غروب، نرسید.
- پری ستاره‌ها، ۱۳۸۶، تهران، حوزه‌ی هنری
را پری ستاره‌ها مجموعه‌ی دیگری از غزل‌های فرید است. که با مجموعه غزل پیشین این شاعر فرق دار؛ به نظر می‌رسد شاعر با این مجموعه به «نماد»‌سازی روی آورده و پس از آن باعث خلق آثاری نظیر «پری شدگان» و «پری بهانه‌ها» را به دست داده است.
به هر روی پری ستاره‌ها، مجموعه‌ای از غزل‌های کاملاً عاشقانه و فردی است؛ وزن این غزل‌ها غالباً کوتاه است ؛ سبک و ویژگی‌های زبانی مجموعه‌ی«عشق بی‌غروب» در این اثر نیز تکرار شده است؛ نکته‌ی دیگر این‌که، تازگی‌هایی که در ردیف و یا حتی قافیه‌ی غزل‌های پیشین فرید مشاهده می‌شود، در این اثر کمتر دیده می‌شود.
- ترینه‌ها؛۱۳۸۷، تهران، تکا، گزینه‌ی اشعار
«ترینه‌ها» که در ۴۳۴ صفحه تدوین شده است، علاوه بر گزینه‌ی دفترهای شعری، یک مقدمه از رمضانی فرخانی و یک مصاحبه از شاعر را در مؤخره دارد. مقدمه‌ی فرخانی کاملاً تعارف‌آمیز و شطح‌گونه است اگر چه تبیین نکته‌هایی از غزل قادر طهماسبی را در خود دارد. همچنین مصاحبه‌ی شاعر، حاوی نکته‌های قابل توجهی در باب غزل انقلاب اسلامی و آثار خود اوست.
«ترینه» بیشتر غزل است، اگر چه در دفتر چهارم آن، یعنی پری‌شدگان، آثاری در قالب آزاد (نیمایی و سپید) دیده می‌شود. اشعار نیمایی و سپید فرید، هرگز به پای غزل‌های وی نمی‌رسد و شاعر به رسم مألوف زمانه دست به نوسرایی برده است!
در مجموعه‌ی«ترینه‌ها» کلیه‌ی غزل‌های فرید آورده شده است.
از آثار دیگر این شاعر می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
- روزی به رنگ خون، تهران، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.
- پری‌شدگان
- پری بهانه‌ها
- تلاوت(رمان)

۴-۱-۳- بررسی اجمالی شعر فرید

در میان شاعران انقلاب اسلامی فرید تلاش کرده است به لحاظ زبانی متفاوت باشد. همین امر سبب شده است تا دایره‌ی واژگانی ویژه‌ای را برگزیند؛ وی سعی کرده است تا با ترکیب‌سازی و نمادگرایی به زبانی خاص برسد.
یکی از ویژگی‌های غزل انقلاب اسلامی، بهره‌گیری از واژگان مختص به انقلاب است که این امر در شعر فرید از بسامد قابل تأملّی برخوردار است. ترکیب‌های او حکایت از ذهنی خلّاق و پوینده دارد؛ نخستین خصیصه‌ی زبانی او «نماد ورزی» است.
«دیو، دیوار و پری دیوانه شد
ریخت دیوار و پری واری نماند»(طهماسبی، ۱۳۸۷، ص۳۲).
«مثل گلوی نازک مرغان روستا
هرجا عروسی است و عزا، گریه می‌کنم»(همان، ص۵۴).
«همیشه مونس من ناله‌های شیرین بود
نصیب من چه توان کرد؟ از آسمان این بود»(همان، ص۱۰۴).
«شبی که سیب طلا بر سرِ سپیده زدند
گل انار بر آن کاکل خمیده زدند»(همان، ص۱۰۲).
از دیگر واژگان و ترکیباتی که به وفور در شعر فرید یافت می‌شود، واژگان و ترکیبات مربوط به هشت سال دفاع مقدس است: